صرف نظر از اما و اگرهای بسیار واختلافات مجلس و دولت بر سر اجرای طرح نظام 6-3-3 کتابهای پایه ششم تألیف واز ابتدای مهرماه دراختیار دانش آموزان قرارخواهد گرفت درباره  تغییر نظام واجرای پایه ششم پیش از این نظراتم را دراینجـــــــــا نوشته ام  وقصد ندارم دوباره دراین باره مطلبی بیان کنم  باجستجویی چند دقیقه ای کتابهای این پایه جدیدالتأسیس رایافتم وبعضی از آنها را که با اطلاعات وتجربه اندکم مطابقت داشت بررسی کردم آنچه خواهید خواند نگاهی به مطالعات اجتماعی پایه ششم دبستان است.برای دریافت این کتاب می توانید اینجـــــــــــــا را کلیک کنید.

این کتاب توسط خانم دکتر ناهید فلاحیان در 12 فصل و124صفحه باعناوین زیرتألیف شده  است :

فصل اوّل:

دوستانم

-1 دوستى

-2 آداب دوستى

فصل دوم:

تصمیم گیرى

-3 تصمیم گیرى چیست؟

-4 چگونه تصمیم بگیریم؟

فصل سوم:

کشاورزى در ایران

5 - عوامل مؤثر در کشاورز ى

6 - محصولات کشاورزى،

از تولید تا مصر ف

فصل چهارم:

ایران و منابع انرژ ى

-7 طلاى سیاه

8 - انرژى را بهتر مصرف کنیم

فصل پنجم:

شکوفایى علوم و فنون پس از ظهور

اسلا م

-9 پیشرفت هاى علمى مسلمانا ن

-10 چه عواملى موجب گسترش علوم

و فنون در دور ه ى اسلامى شد ؟

فصل ششم:

سفرى به اصفها ن

-11 اصفهان؛ نصف جهان

-12 چرا فرهنگ و هنر در دوره ى

صفویّه شکوفا شد؟

تصاویر:

فصل هفتم:

اوقات فراغت

-13 برنامه ى روزانه ى متعادل

-14 گذراندن اوقات فراغت

فصل هشتم:

پوشاک ما

-15 انواع لباس

-16 لباس، از تولید تا مصرف

فصل نهم:

دریاهاى ایرا ن

-17 ویژگى هاى دریاهاى ایران

-18 دریا، نعمت خداوندى

فصل دهم:

ایران و همسایگان

-19 همسایگان ما

-20 مطالعه ى موردى

فصل یازدهم:

ایستادگى در برابر بیگانگا ن

-21 استعمار چیست ؟

-22 مبارز ه ى مردم ایران با استعما ر

فصل دوازدهم:

آزادى خرمشهر

-23 خرمشهر در چنگال دشمن

-24 خرمشهر در دامان میهن

فکر تألیف کتابی تلفیقی با سه درس تاریخ،جغرافیا ومطالعات اجتماعی (همان تعلیمات اجتماعی سابق) از سالها قبل درسازمان تألیف کتابهای درسی مطرح بوده ودراین زمینه میزگردها وکنفرانسهایی هم برگزار شده است این طرح از ابتدا مخالفان جدی وموافقان پروپاقرص داشته است.

مخالفان ،حفظ حریم هردرس که الزاما" به درس دیگر مربوط نیست وصیانت از حریم رشته های تخصصی را از معیارهای مخالفت خود بیان کرده اند وموافقان کوشیده اند ثابت کنند که دانش آموزان یازده ساله هنوز به درک انتزاعی برای دریافت مفاهیم دشوار این سه حوزه علم دست نیافته اند بنابراین تلفیق مطالب از دشواری مفاهیم خواهد کاست واز تعداد کتابهای درسی کم خواهد کرد از این روبر نظرخود اصرارورزیده وسرانجام با تحولات اخیر درحوزه آموزش وپرورش حرف خود را برکرسی  نشاندند

مخالفان حرف دیگری هم دارند آنان برای تألیف کتابهای این سه حوزه کشورهای تاریخی را مصداق گرفته ومعتقدند پیشینه تاریخی برای ما مسئولیتی ایجاد می کند تا از این دستاوردهای معنوی ومادی پیشینیان (فرهنگ وتمدن) پاسداری کنیم واین موضوع، پرداختن مستقل به موضوع تاریخ را موجب خواهد شد.

درمقابل، موافقان، کشورهای نوظهور مانند ایالات متحده امریکا، استرالیا وبرخی کشورهای اروپایی را مصداق گرفته شیوه تألیفات آنان  را درحوزه مطالعات اجتماعی شیوه ای قابل دفاع می دانند .

از مواضع موافقان ومخالفان که بگذریم اکنون کتاب جدید با رویکردی تلفیقی(سه کتاب تاریخ،جغرافیاوتعلیمات اجتماعی دریک کتاب باعنوان مطالعات اجتماعی) تألیف شده است بادیدگاههای موافقان ومخافان به بررسی کتاب خواهیم پرداخت .

کتاب دارای 12 فصل است که به هرموضع چهارفصل اختصاص یافته است اما این فصل ها به نحوی تنظیم شده اند که رویکردتلفیقی را حفظ کنند مثلا" مطالب مربوط به حوزه جغرافیا به جای آن که درفصول 1 تا 4 تنظیم شوند درفصل های 3 و4 ونیز 9 و10 آمده اند  واین موضوع سبب خواهد شد تامعلمان ودانش آموزان مرزبندی مشخصی برای مطالب نداشته باشند وبرای آزمونهای کلاسی وپایانی ،همه مطالب کتاب را درقالب یک کتاب ویک آزمون مطالعه نمایند.

درفصل هشتم به موضوع پوشاک ایرانی پردخته شده است این موضع درمقوله مردم شناسی قرار می گیرد ؛نویسنده سپس موضوع را به چگونگی تولید لباس(جغرافیا)وروشهای انتخاب لباس مناسب برای نوجوانان (حوزه جامعه شناسی یاتعلیمات اجتماعی)سوق داده است به نظر می رسد این الگو می تواند رویکرد تلفیقی مناسبی برای تألیف باشد .

به نظر می رسد مؤلف درنگارش مطالب برای خود رسالتی متصور بوده است که درذات خود امر مذمومی نیست وارزشمند هم به حساب می آید اما همین رسالت موجب شده دربعضی موارد مطالب دشواری کنارهم قرارگیرند به عنوان نمونه مطالب فصل پنجم که به پیشرفتهای تمدنی اسلام وایران مربوط می گردد از نظر درک وسادگی مطالب درزمره مطالب دشوار قرارمی گیرند به نحوی که دانش آموزان سال دوم راهنمایی کنونی نیز دریادگیری این مطالب مشکل دارند .

یکی از مشکلات تاریخ نگاری درسی درایران عدم توجه به مردم عادی وزندگی آنان درطول تاریخ است به نظر می رسد درکتاب پایه ششم که الزاما"پرداختن به دوره های مختلف تاریخی به صورت متوالی مطرح نبوده است مجالی برای پرداختن به تاریخ اجتماعی ایران وزندگی مردم  معمولی فراهم می آمده که نویسنده ترجیح داده باز به سمت تاریخ رسمی شاهان ودرباریان متمایل شود! .

از مهم ترین مشکلات یادگیری تاریخ برای کودکان عدم درک انتزاعی آنان دراین محدوده سنی است به همین دلیل کودک مفهوم زمان را که یکی از مفاهیم انتزاعی است در پایه های اول تاسوم دبستان درک نمی کند یادگیری زمان همواره از مشکل ترین بخش های  یادگیری تاریخ به شمار می آید مولف درفصل پنجم کوشیده است با رسم نموداری این دشواری را کم کند ودانش آموزان را به یادگیری مفهوم زمان ترغیب نماید این که آیا دراین موضوع موفق بوده یانه به کمی صبر نیاز داردیقینا" درپایان سال تحصیلی قضاوت منصفانه تری را می توان شاهد بود .

یکی از امتیازات کتاب، پرداختن به موضوع عقب ماندگی کشورها ومفهوم استعمار است این موضوع درفصل 11 مورد توجه قرارگرفته است  اما درک این  مطالب برای دانش آموزان 11 ساله دشوار وتاحدود زیادی برای بخشی از آنان پیچیده است . استفاده از دبیران دوره راهنمایی برای تدریس دردوره ابتدایی وگنجاندن مطالب دشوار درکتاب درسی، معلمان متخصص دریک حوزه درسی را که تا چند ماه پیش دارای موقعیت وجایگاهی بودند  وادار خواهد ساخت تابه هر لطایف الحیلی موضوع را درذهن دانش آموزان جای دهند وبیم آن می رود که استفاده از روش های نادرستی چون دراختیارگذاشتن سئوالات آماده ودرخواست پاسخ های یکسان،موضوع تلفیق مطالب را به حاشیه براند چرا که معلمانی که سالها با روش خاص خود به تدریس ادبیات یا علوم اجتماعی در دوره راهمایی مشغول بوده اند به دلایل متعدد نمی خواهند اعتبار شغلی چندین ساله آنان ضربه ای ببیند .

یکی دیگر از مشکلات کتاب ،دشواری مطالب در درک مطلب است  به نظر می رسد اگر همین مطالب را پس از تدوین دراختیار کسی قرارمی دادند که با ادبیات کودک ونوجوان  آشنایی بیشتری داشت شاید متن بهتری فراهم می آمد تا درک مطالب برای دانش آموزان باسهولت بیشتری انجام گردد.  البته مولف (خانم دکتر فلاحیان) در این زمینه بی تجربه نبیستنداما مطالب بعضی از فصول برای نوجوان 11 ساله قابل هضم ویادگیری نیستند ومعلمان را ناگزیر به استفاده از روشهای نادرست یادگیری خواهند نمود.

این نخستین تجربه دررویکرد تلفیقی مطالعات اجتماعی است از پیشداوری پرهیز می کنم وامید دارم بتواند رضایت دانش آموزان ومعلمانشان را فراهم کند ودرراستای بهبود یادگیری حوزه مطالعات اجتماعی گام  مفیدی بردارد.